Lubelskie synagogi i ich znaczenie dla historii regionu

Lubelskie synagogi i ich znaczenie dla historii regionu

W sercu Lubelszczyzny, gdzie historia splata się z kulturą, a tradycje żydowskie wciąż odciskają swoje piętno na lokalnym krajobrazie, kryją się niezwykłe świadectwa przeszłości – synagogi. Te architektoniczne perły nie tylko zachwycają swoim stylem, ale przede wszystkim opowiadają historie ludzi, którzy niegdyś zamieszkiwali ten region, tworząc jego niepowtarzalny charakter. W artykule przyjrzymy się nie tylko samej architekturze lubelskich synagog,ale także ich znaczeniu dla społeczności żydowskiej oraz wpływie,jaki wywarły na rozwój Lubelszczyzny. Odkryjemy, jak te świątynie stały się miejscem emanującym duchowością i symbolem społecznej koegzystencji, a także jakie wyzwania stawia przed nami ich dziedzictwo w dzisiejszych czasach. Zapraszamy do wspólnej podróży w głąb historii, która z pewnością wzbogaci naszą wiedzę o regionie, którego korzenie sięgają głęboko w przeszłość.

Lubelskie synagogi jako świadkowie historii regionu

Architektura lubelskich synagog – od stylu renesansowego do secesji

Lublin, jako jedno z ważniejszych ośrodków kultury żydowskiej w Polsce, może poszczycić się bogatą historią architektoniczną swoich synagog. Od stylu renesansowego po secesję, różnorodność tych budynków odzwierciedla nie tylko zmiany w modzie architektonicznej, ale także rozwój społeczności żydowskiej w regionie.

Wśród najbardziej reprezentatywnych synagog Lublina znajduje się Synagoga Chewra Nosim, zbudowana w stylu renesansowym w XVI wieku. Jej niezwykła architektura, z bogato zdobionym wnętrzem oraz charakterystycznym, lanowanym ołtarzem, świadczy o wpływie ówczesnych tendencji artystycznych. To miejsce służyło nie tylko jako dom modlitwy, ale także jako centrum życia społecznego żydowskiej wspólnoty w Lublinie.

W kolejnych stuleciach synagogi zaczęły przyjmować coraz bardziej eklektyczne formy. Styl neoklasycystyczny i później secesyjny przyczyniły się do powstania wielu nowych obiektów, które wyróżniały się swoimi detalami architektonicznymi oraz innowacyjnym podejściem do przestrzeni sakralnej. Przykładem może być Synagoga Pod Białą Owieczką, powstała na początku XX wieku, która za sprawą swoich dekoracji nawiązuje do motywów natury oraz nowoczesnych trendów artystycznych.

Najważniejsze cechy architektury lubelskich synagog:

• Różnorodność stylów – od renesansu, przez barok, po secesję.
• Wykorzystanie lokalnych materiałów budowlanych, takich jak cegła oraz kamień.
• Użycie bogatej ornamentyki, często inspirowanej kulturą żydowską i lokalnymi tradycjami.
• Znaczenie przestrzeni – synagogi były nie tylko miejscem modlitwy, ale również spotkań i wydarzeń społecznych.

Architektura synagog jest ściśle związana z historią regionu, naszpikowaną wpływami różnych kultur i tradycji. Każdy z tych budynków jest świadectwem przemian zachodzących w społeczności żydowskiej na przestrzeni wieków. Warto podkreślić, że wiele z tych synagog przetrwało do dziś, a ich odbudowa i ochrona są nie tylko kwestią konserwacji zabytków, ale także hołdem dla pamięci o bogatej historii Żydów w Lublinie.

Rola synagog w życiu społeczności żydowskiej:

Rola synagog w społecznościach żydowskich Lubelszczyzny

Synagogi w Lubelszczyźnie odgrywały kluczową rolę w tworzeniu i utrzymywaniu tożsamości wspólnot żydowskich. Nie tylko służyły jako miejsca modlitwy,ale także pełniły funkcje kulturalne i edukacyjne,które były nieodłącznym elementem życia społecznego. Każda synagoga była dla mieszkańców miejscem zgromadzeń, gdzie można było wymieniać myśli, a także podejmować decyzje dotyczące życia wspólnoty.

Wśród głównych funkcji, jakie synagogi spełniały w tych społecznościach, można wymienić:

• Modlitwa i obrzędy religijne: Synagogi były miejscem modlitwy, a także celebrowania ważnych wydarzeń religijnych, takich jak szabat, bar micwa czy święta żydowskie.
• Działalność edukacyjna: Wiele synagog prowadziło szkoły religijne, gdzie dzieci uczyły się języka hebrajskiego, historii narodu żydowskiego oraz tradycji.
• Centra życia społecznego: Synagogi często organizowały wydarzenia kulturalne i artystyczne, stanowiąc platformę dla artystów oraz intelektualistów.

W Lubelszczyźnie szczególną uwagę należy zwrócić na znaczenie architektury synagog, która odzwierciedlała bogactwo lokalnej kultury żydowskiej. Styl architektoniczny wielu z nich łączył elementy gotyku,renesansu oraz baroku,co przyczyniło się do unikalności i różnorodności tych budowli. Przykładem może być synagoga w Zamościu, która zachwyca swoją ornamentyką i eklektycznym stylem.

Nie można zapominać o roli synagog w historii tragicznych wydarzeń XX wieku. W okresie II wojny światowej wiele z tych miejsc stało się świadkami prześladowań Żydów. Jednak pomimo tych dramatycznych doświadczeń, synagogi ofiarowały przestrzeń dla pamięci i odbudowy tożsamości kulturowej w powojennej Polsce.

obecnie synagogi nie tylko zachwycają swoją architekturą, ale również pełnią rolę pomników historii oraz miejsc edukacji dla młodszych pokoleń. Warto, aby lokalne społeczności nie tylko pamiętały o ich przeszłości, ale również dostrzegały ich potencjał w teraźniejszości.

Znaczenie lubelskich synagog w kontekście kultury żydowskiej

Lubelskie synagogi, jako ważne elementy architektoniczne i kulturalne, odgrywają kluczową rolę w historii Żydów w regionie. Nie tylko stanowią świadectwo bogatej tradycji religijnej, lecz także ukazują złożoność kulturową Lublina i jego mieszkańców. Warto zwrócić uwagę na kilka istotnych aspektów ich znaczenia:

• Historia i dziedzictwo: Synagogi lubelskie są żywym pomnikiem historii, ukazującym długą obecność żydowską w tym regionie. Wielowiekowe tradycje religijne i społecznościowe, które się w nich rozwijały, pozostawiły ślad w miejskiej tkance.
• Architektura: Wspaniałe budowle, takie jak Stara Synagoga, charakteryzują się unikalnym stylem architektonicznym, łączącym elementy gotyckie, renesansowe oraz barokowe.Ich bogate zdobienia i symbolika przyciągają zarówno turystów, jak i badaczy.
• Kultura i sztuka: Synagogi były nie tylko miejscem modlitw, ale także ośrodkami życia kulturalnego. Organizowano tam wydarzenia artystyczne, takie jak koncerty czy wystawy, które promowały żydowską twórczość i myśl humanistyczną.
• Tożsamość społeczna: Lubelskie synagogi pełniły ważną rolę w kształtowaniu tożsamości lokalnych społeczności żydowskich, pozwalając na pielęgnowanie tradycji i obyczajów, które przetrwały do dzisiaj.

Nie można zapominać o roli, jaką synagogi odegrały podczas trudnych momentów w historii, w tym II wojny światowej. Dzisiaj służą one jako miejsca pamięci oraz refleksji nad bogatym dziedzictwem kulturowym, które wpłynęło na rozwój Lublina i całej Polski.

Zniszczenia i odbudowa – historia lubelskich synagog po II wojnie światowej

Odzyskiwanie pamięci – inicjatywy na rzecz ochrony synagog w Lubelskiem

W regionie Lubelskim, gdzie historia i tradycja żydowska splatają się z polską kulturą, podjęto szereg działań mających na celu ochronę i renowację synagog. Te wyjątkowe obiekty nie tylko świadczą o bogatej przeszłości, ale także stanowią źródło wiedzy oraz inspiracji dla przyszłych pokoleń.

Inicjatywy podejmowane w celu odzyskiwania pamięci o synagogach często obejmują:

• Współpracę z lokalnymi społecznościami i organizacjami pozarządowymi, które angażują mieszkańców w procesy edukacyjne oraz działania ochronne.
• Przeprowadzanie badań architektonicznych i historycznych, które pozwalają na dokładne zrozumienie wartości kulturowej poszczególnych synagog.
• Organizację wystaw oraz wydarzeń kulturalnych, które przybliżają historię Żydów lubelskich oraz ich wkład w rozwój regionu.

Warto również zwrócić uwagę na projekt dotyczący cyfryzacji materiałów związanych z historią synagog. Takie działanie ma na celu stworzenie internetowego archiwum,które będzie dostępne dla każdego zainteresowanego tym aspektem historii Lubelszczyzny.

Przykładem działań skoncentrowanych na konkretnych synagogach jest renowacja dawnej synagogi w Lublinie, której projekt uzyskał dofinansowanie z funduszy unijnych. Odnowiony budynek będzie służył jako centrum edukacyjne oraz miejsce spotkań dla lokalnej społeczności.

Podążając za tymi działaniami, Lubelskie staje się miejscem, w którym pamięć o przeszłości łączy się z nowoczesnością. Ochrona synagog, jako symbolu żydowskiego dziedzictwa, przyczynia się do budowy tożsamości regionu i umacniania relacji międzykulturowych.

Działalność edukacyjna i kulturalna w lubelskich synagogach

Lubelskie synagogi odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu świadomości kulturowej i edukacyjnej mieszkańców regionu. Te historyczne budowle nie tylko stanowią pomniki architektury, ale również są miejscem, gdzie odbywają się różnorodne wydarzenia promujące wiedzę na temat historii Żydów w Polsce oraz ich wkładu w rozwój Lublina.

W synagogach organizowane są:

• Wykłady na temat kultury i historii żydowskiej, które przyciągają zarówno lokalnych mieszkańców, jak i turystów.
• Warsztaty artystyczne, na których uczestnicy mogą poznać tradycyjne rzemiosło żydowskie, takie jak kaligrafia czy haft.
• Pokazy filmowe z dyskusjami po seansach, które dotyczą tematyki żydowskiej oraz ich miejsca w polskiej kulturze.

warto również wspomnieć o współpracy synagog z lokalnymi szkołami i uczelniami, co sprzyja integracji międzypokoleniowej i umożliwia młodzieży odkrycie bogatej historii ich miejscości. Programy edukacyjne obejmują:

• Wycieczki, które prowadzą po najważniejszych miejscach związanych z historią Żydów w Lublinie.
• Prezentacje multimedialne, które ilustrują życie żydowskie w przedwojennym Lublinie.
• Spotkania z przedstawicielami społeczności żydowskich, które pozwalają na wymianę doświadczeń i poszerzenie horyzontów.

Inicjatywy te nie tylko wspierają lokalną społeczność, ale również przyczyniają się do głębszego zrozumienia i docenienia różnorodności kulturowej lublina. Zrealizowane projekty kulturalne, takie jak Festiwal Żydowskich Filmów czy Dni Kultury Żydowskiej, przyciągają szeroką publiczność i promują dialog międzykulturowy.

Z perspektywy edukacyjnej, synagogi w Lublinie stają się miejscem, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością, a ich działalność przyczynia się do zachowania pamięci o bogatej historii i kulturze Żydów w Polsce. Takie działania są nie tylko istotne dla społeczności żydowskiej, ale także dla całego regionu, ponieważ pomagają w budowaniu wspólnej tożsamości i zrozumienia różnorodności kulturowej.

Synagogi a turystyka religijna w Lublinie i okolicach

W Lublinie oraz jego okolicach znajdziemy szereg synagog, które stanowią nie tylko miejsca kultu, ale również ważne symbole historyczne. Warto odwiedzić kilka z nich, aby zgłębić ich wpływ na życie Żydów w regionie oraz ich znaczenie kulturowe.

Najważniejsze synagogi w Lublinie:

• Synagoga Złotej Róży: Znana ze swojej unikalnej architektury i bogatej historii, jest jednym z najstarszych tego typu obiektów w mieście.
• Synagoga Chewra nosim: Miejsce,które zachowało się w bardzo dobrym stanie,oferuje wgląd w tradycje żydowskie Lublina.
• Synagoga z ul. Lubartowskiej: Przepełniona historią,jest doskonałym przykładem stylu architektonicznego epoki.

Turystyka religijna w regionie staje się coraz popularniejsza, przyciągając nie tylko Żydów, ale także osoby zainteresowane historią, kulturą i architekturą. Lublin to miasto z bogatą przeszłością, w której splatają się różne tradycje religijne.Wizyty w synagogach są doskonałą okazją, aby zrozumieć wielokulturowy charakter miasta.

W ramach turystyki religijnej, wiele organizacji oferuje:

• wycieczki tematyczne po zabytkach żydowskich
• spotkania z historykami i przewodnikami specjalizującymi się w historii Żydów w Lublinie
• warsztaty związane z kulturą i tradycjami judaistycznymi

Zwiedzający mają możliwość obcowania z unikalnym dziedzictwem kulturowym, które łączy różne grupy etniczne i religijne. Synagogi w Lublinie są nie tylko świadectwem dawnych czasów, ale także miejscami refleksji nad współczesnością i dialogiem międzykulturowym. Dlatego warto planować wizyty w tych miejscach, aby lepiej zrozumieć historię regionu i jego mieszkańców.

Szlakiem żydowskiej historii Lubelszczyzny

W Lubelszczyźnie,regionie o bogatej i złożonej historii,synagogi stanowią nie tylko miejsca kultu,ale również świadectwo wielowiekowego dziedzictwa żydowskiego.Ich architektura, styl i lokalizacja doskonale odzwierciedlają społeczności, które niegdyś współtworzyły tę część Polski. Oto kilka najbardziej znaczących świątyń, które zachowały się do dziś:

• Synagoga w Lublinie – wzniesiona w XVII wieku, jest jednym z najważniejszych przykładów architektury manierystycznej w Polsce. Dziś pełni rolę Centrum Judaizmu, gdzie odbywają się wystawy i wydarzenia kulturalne.
• Synagoga w Zamościu – znana z unikalnego stylu, który łączy elementy renesansowe i barokowe. Przez lata była centrum życia żydowskiego w tym regionie,a obecnie jest częścią historii Zamościa.
• Synagoga w Krasnym Stawie – jej ruiny świadczą o żywej społeczności żydowskiej, która zamieszkiwała te tereny przed II wojną światową. Obecnie prowadzone są starania o jej odbudowę.

Warto zwrócić uwagę na kulturalne znaczenie synagog, które w czasach świetności były nie tylko miejscami modlitwy, ale także centrami intelektualnymi i artystycznymi.W ich murach toczyły się dyskusje na temat filozofii, literatury oraz nauki, a także organizowano wydarzenia kulturalne.

W kontekście dziedzictwa żydowskiego, synagogi w Lubelszczyźnie pełnią także funkcję edukacyjną. Dzięki projektom rewitalizacyjnym i dokumentacyjnym, młodsze pokolenia mają okazję poznać historię społeczności żydowskiej, odkrywać ich tradycje i wpływ na lokalną kulturę.

Aby lepiej zrozumieć historię Żydów w Lubelszczyźnie, warto zwrócić uwagę na następujące aspekty:

Synchronizacja tych miejsc z lokalną kulturą oraz turystyką jest kluczem do ożywienia pamięci o żydowskiej przeszłości regionu. Synagogi stają się nie tylko pomnikami historii, ale również mostami, które łączą przeszłość z przyszłością, wzbogacając tożsamość kulturową Lubelszczyzny.

Jak synagogi wpłynęły na rozwój lokalnej tożsamości

Synagogi w Lubelskiem odgrywały kluczową rolę w kształtowaniu lokalnej tożsamości, stanowiąc nie tylko miejsca kultu, ale także centra społecznego życia. Ich architektura, pełna unikalnych detali, odzwierciedlała bogactwo kulturowe społeczności żydowskiej, której wpływy były widoczne w wielu aspektach życia codziennego. Obok modlitwy i nauczania, synagogi organizowały wydarzenia społeczne, festiwale i zgromadzenia, integrując mieszkańców różnych środowisk.

Wśród najważniejszych aspektów wpływu synagog na tożsamość lokalną można wymienić:

• Integracja społeczna: Synagogi stały się miejscem spotkań, gdzie Żydzi oraz przedstawiciele innych kultur wymieniali się tradycjami, obyczajami i historią.
• Edukacja: Wiele synagog prowadziło szkoły, które uczyły młodsze pokolenia języka hebrajskiego, historii oraz wartości religijnych, co przyczyniało się do zachowania unikalnej tożsamości kulturowej.
• Aktywność artystyczna: Synagogi były miejscem, gdzie odbywały się wystawy sztuki, koncerty oraz przedstawienia teatralne, co sprzyjało twórczemu rozwojowi lokalnej społeczności.

Budowle te nie tylko wzbogacały krajobraz miasta, ale stały się symbolicznymi punktami odniesienia dla mieszkańców. W wielu przypadkach architektura synagogi była świadectwem lokalnych umiejętności rzemieślniczych i estetycznych, co przyczyniało się do lokalnej dumy.Warto zauważyć, że wiele z tych miejsc przetrwało burzliwe dziejowe zmiany i do dziś są świadectwem bogatej historii regionu.

W poniższej tabeli przedstawiono wybrane synagogi w Lubelskiem oraz ich najważniejsze cechy:

Dzięki synagogom, mieszkańcy Lubelszczyzny mieli okazję kształtować swoją tożsamość w dialogu z tradycją żydowską, co wzbogaciło kulturę regionu i wprowadziło elementy różnorodności. Utrwalone w pamięci lokalnej historii,synagogi nadal zachwycają swoją architekturą i przypominają o bogatej mozaice społecznej,która przez wieki współtworzyła Lublin i jego okolice.

Współczesne żywe tradycje w lubelskich synagogach

Interaktywne wystawy i wydarzenia w lubelskich synagogach

Dlaczego warto odwiedzić lubelskie synagogi?

Lubelskie synagogi to nie tylko miejsca kultu, ale i żywe świadectwa historii oraz różnorodności kulturowej regionu. Ich architektura, zdobione wnętrza i związane z nimi opowieści sprawiają, że są one prawdziwymi skarbami, które warto odkrywać.

Poniżej przedstawiam kilka kluczowych powodów, dla których warto odwiedzić te niezwykłe miejsca:

• historia: Każda synagoga w Lublinie ma swoją unikalną historię, głęboko zakorzenioną w tradycji żydowskiej. Opowiadają one o życiu społeczności,ich radościach i tragediach.
• Architektura: Synagogi w lublinie zachwycają różnorodnością stylów architektonicznych – od baroku po modernizm. Warto zwrócić uwagę na detale,które pokazują mistrzostwo ówczesnych budowniczych.
• Kultura: Odwiedzając synagogi, można poznać bogatą kulturę żydowską poprzez różne wydarzenia artystyczne, wystawy i wykłady organizowane w ich murach.

W Lublinie znajduje się wiele synagog,z których każda ma swoją wyjątkową tożsamość. Oto kilka z nich, które szczególnie zasługują na uwagę:

Warto też pamiętać, że synagogi są miejscami, w których można poczuć ducha wspólnoty oraz wsłuchać się w historie ludzi, którzy przez wieki zamieszkiwali te tereny.Dzięki programom edukacyjnym i wycieczkom organizowanym przez lokalne fundacje, każdy odwiedzający może zgłębić wiedzę na temat tradycji i wierzeń żydowskich.

Nie można zapomnieć o znaczeniu synagog w kontekście pamięci historycznej. W dzisiejszych czasach stają się one miejscami refleksji nad tragicznymi wydarzeniami, które miały miejsce podczas II wojny światowej oraz sposobami, w jakie można budować dialog międzykulturowy.

Przewodnik po architektonicznych skarbach żydowskiej Lubelszczyzny

W sercu lubelszczyzny, wśród malowniczych krajobrazów i licznych kultur, kryje się bogate dziedzictwo architektoniczne, które odzwierciedla wielowiekową obecność Żydów w tym regionie. Synagogi, które przetrwały burzliwe dzieje, stanowią nie tylko miejsca kultu, ale także świadectwa historii oraz tradycji społeczności żydowskiej, która odegrała kluczową rolę w rozwoju Lubelszczyzny.

Architektura synagog w regionie jest różnorodna, co świadczy o wpływach różnych stylów i epok. Oto kilka z najważniejszych synagog, które warto odwiedzić:

• Synagoga w Lublinie – znana z bogato zdobionych wnętrz oraz imponującej architektury, jest jednym z najstarszych i najlepiej zachowanych obiektów tego typu w Polsce.
• Synagoga w Zamościu – wyróżniająca się unikalnym stylem renesansowym, z pięknymi freskami i detalami rzeźbiarskimi.
• Synagoga w Chełmie – zabytkowa, z charakterystycznymi elementami architektury żydowskiej, która przyciąga zarówno turystów, jak i badaczy historii.

Te monumentalne budowle nie tylko zachwycają pięknem, ale również ilustrują złożoną historię Żydów w Polsce. Każda z synagog kryje w sobie swoją własną opowieść, nawiązując do dziejów lokalnej społeczności oraz ich wpływu na rozwój regionalnej kultury i tradycji.

Warto również zwrócić uwagę na fakty historyczne związane z każdą z synagog. Oto przykładowa tabela przedstawiająca ważne daty i wydarzenia:

Zachowanie tych wspaniałych obiektów jest kluczowe nie tylko dla pamięci o społeczności żydowskiej, ale także dla zrozumienia historii lubelszczyzny jako całości. Synagogi stają się miejscem spotkań,dialogu oraz refleksji nad przeszłością,a ich renowacja i ochrona są niezbędne dla przyszłych pokoleń.

Perspektywy przyszłości lubelskich synagog w erze nowoczesności

Lubelskie synagogi, z ich bogatą historią i architekturą, stają się coraz bardziej znaczącym punktem odniesienia dla dziedzictwa kulturowego regionu. W erze nowoczesności opcje ich wykorzystania stają się różnorodne, co może przyczynić się do ich rewitalizacji oraz zwiększenia zainteresowania lokalną społecznością i turystami.

Przyszłość synagog w Lublinie może być ukierunkowana na:

• Kulturalne centra – przekształcanie synagog w miejsca, gdzie odbywają się wystawy, koncerty oraz warsztaty artystyczne.
• Edukacja – organizacja programów edukacyjnych dotyczących historii i kultury Żydów w lublinie, co przyczyni się do zwiększenia wiedzy i wrażliwości lokalnej społeczności.
• Turystyka – promowanie synagog jako atrakcji turystycznych,gdzie turyści mogą poznać regionalne tradycje,historię oraz architekturę.

Rewitalizacja synagog może również obejmować współpracę z lokalnymi artystami, co pozwoli na tworzenie nowoczesnych projektów, które staną się mostem między przeszłością a teraźniejszością. Tego rodzaju działania mogłyby zintegrować różne grupy społeczne,budując dialog i zrozumienie międzykulturowe.

Jak pokazują doświadczenia z innych miast, adaptacja historycznych budynków do współczesnych potrzeb może przynieść korzyści ekonomiczne, jak i społeczne. Przykładem mogą być projekty, które łączą funkcje kulturalne z handlowymi, tworząc przestrzenie, które żyją nie tylko w ciągu dnia, ale także wieczorem.

W obliczu globalnych wyzwań, takich jak migracje czy zmiany klimatyczne, synagogi mogą stać się miejscem refleksji i współpracy.Ich znaczenie w lokalnej tożsamości Lublina oraz jako świadków historii powinno być pielęgnowane, aby stworzyć przestrzeń, w której przeszłość spotyka się z przyszłością w zrozumieniu i szacunku.

podsumowując,synagogi Lubelszczyzny nie są tylko zabytkami architektury,ale także nośnikami bogatej historii i kultury regionu. Ich różnorodność, zarówno pod względem stylu, jak i funkcji, świadczy o wielowiekowej obecności społeczności żydowskiej w Lubelskiem, która wniosła znaczący wkład w rozwój lokalnej tożsamości. Współcześnie, synagogi te pełnią nie tylko rolę miejsc pamięci, ale także przestrzeni do dialogu i edukacji. Ich zachowanie i ochrona stanowią ważne zadanie, które powinno angażować zarówno władze lokalne, jak i mieszkańców. Przyszłość tego dziedzictwa jest w naszych rękach,a odpowiednie działania mogą przyczynić się do odkrywania i pielęgnowania historii,która wciąż w nas pulsuje. Zachęcamy do odwiedzania tych miejsc, nie tylko w celu podziwiania ich urody, ale przede wszystkim po to, by zrozumieć i docenić niezwykle bogate dziedzictwo, które kształtowało Lubelszczyznę. Niech synagogi staną się symbolem nie tylko przeszłości, ale i przyszłości — pełnej zrozumienia, tolerancji i wzajemnego szacunku.